जागरुक रहा! फसवणूक रोखा! अधिक माहितीसाठी सुरक्षित बँकिंग विभागाला भेट द्या. ‘तक्रार विभाग’ अंतर्गत सायबर फसवणुकीचा अहवाल द्या. तसेच सरकारी पोर्टल www.cybercrime.gov.in वर सायबर फसवणुकीची तक्रार करा किंवा 1930 वर कॉल करा;

सुरक्षित बँकिंग


सायबर फसवणुकीचा अहवाल:

  • सायबर फ्रॉड झाल्यास घाबरू नका.
  • फसवणुकीची तक्रार ताबडतोब तुमच्या शाखेत करा किंवा आमच्या टोल-फ्री क्रमांकावर कॉल करा.1800 103 1906.
  • तुमच्या शाखेत कॉल करण्यासाठी, नेहमी तुमच्या पासबुकवर, खाते विवरणपत्रावर किंवा बँकेच्या वेबसाइटवर उपलब्ध असलेले फोन नंबर वापरा.https://bankofindia.co.in >आम्हाला शोधा > शाखा.
  • तत्काळ भारताच्या सायबर पोलिसांकडे पोर्टलवर तक्रार नोंदवा - https://cybercrime.gov.in किंवा निधी ब्लॉक करण्यासाठी 1930 वर कॉल करा.
  • विविध राज्यांच्या कायद्याची अंमलबजावणी करणार्‍या एजन्सी, बँका आणि पेटीएम, गुगल पे इत्यादी इतर पेमेंट व्यापारी सरकारवर सहभागी होतात. ऑफ इंडिया पोर्टल -https://cybercrime.gov.in.
  • येथे तुमचा लवकर अहवाल दिल्याने तुम्ही गमावलेला निधी परत मिळवण्याची शक्यता लक्षणीय वाढेल.
  • पुढील प्रक्रियेसाठी संपूर्ण तपशिलांसह सायबर क्राईमची औपचारिक तक्रार ३ दिवसांच्या आत तुमच्या शाखेकडे द्या.


भारत सरकारच्या पोर्टलवर सायबर फसवणुकीची तक्रार नोंदवण्यासाठी, कृपया खालील लिंकवर दिलेल्या प्रक्रियात्मक मार्गदर्शनाचा संदर्भ घ्या:

  • भारत सरकारच्या पोर्टलवर सायबर गुन्ह्यांची तक्रार दाखल करण्यासाठी चरण-दर-चरण प्रक्रिया - इथे क्लिक करा

तुम्ही तुमच्या खात्यात कोणताही संशयास्पद व्यवहार पाहिल्यास संबंधित व्यवहार चॅनल ब्लॉक करण्यासाठी खालील पायऱ्या फॉलो करा –

  • डेबिट कार्ड
    तुम्ही आमच्या 18004251112 किंवा 022-40429127 वर कॉल करून आणि तुमचा खाते क्रमांक किंवा 16 अंकी कार्ड देऊन तुमचे डेबिट कार्ड हॉटलिस्ट करू शकता.
  • क्रेडीट कार्ड
    तुम्ही आमच्या 1800220088 किंवा 022-4042-6005/6006 (शुल्कयोग्य) वर कॉल करून आणि तुमचा खाते क्रमांक किंवा 16 अंकी कार्ड देऊन तुमचे क्रेडिट कार्ड हॉटलिस्ट करू शकता.
  • इंटरनेट बँकिंग
    तुमच्या खात्यात इंटरनेट बँकिंगद्वारे कोणताही संशयास्पद व्यवहार आढळल्यास तुमचे इंटरनेट बँकिंग क्रेडेन्शियल ताबडतोब बदला.
  • मोबाइल बँकिंग
    तुमच्या खात्यात मोबाईल बँकिंगद्वारे कोणताही संशयास्पद व्यवहार आढळल्यास ताबडतोब तुमचे मोबाइल बँकिंग क्रेडेन्शियल बदला. तुम्ही मोबाइल बँकिंगसाठी नोंदणी रद्द करू शकता जी मोबाइल बँकिंग अॅप्लिकेशनमध्ये सुरक्षा सेटिंग्ज पर्यायांतर्गत उपलब्ध आहे.
  • यूपीआय
    8800501128 or 8130036631 वर एसएमएस पाठवून तुम्ही तुमच्या खाते क्रमांकासह नोंदणीकृत सर्व ब्लॉक करू शकता:BLOCKUPI <नोंदणीकृत मोबाईल क्रमांक> तुमच्या नोंदणीकृत मोबाईल क्रमांकावरून.

डिजिटायझेशनमध्ये वाढ झाल्याने ऑनलाइन फ्रॉडचा धोका वाढला आहे. एक ग्राहक म्हणून आपल्याकडे फसव्या क्रियाकलापांचे संभाव्य म्हणून पाहिले जाऊ शकते. आपली वैयक्तिक आणि आर्थिक माहिती संवेदनशील स्वरूपाची आहे आणि आपल्याविरूद्ध फसवणूक करणार् यांकडून त्याचा गैरवापर केला जाऊ शकतो.

  • वैयक्तिक माहिती-नाव, पत्ता, मोबाइल क्रमांक, पॅन क्रमांक, आधार क्रमांक किंवा इतर कोणतीही वैयक्तिक ओळखण्यायोग्य माहिती.
  • आर्थिक माहिती- बँक खात्याचा तपशील, डेबिट/क्रेडिट कार्ड क्रमांक, सीव्हीव्ही आणि पिन, इंटरनेट/मोबाइल बँकिंग युजर आयडी अँड पासवर्ड.


धोके आणि नियंत्रण

सोशल इंजिनीअरिंग हे आपल्या माहितीपर्यंत पोहोचण्यासाठी गुन्हेगारांकडून वापरले जाणारे तंत्र आहे. सोशल इंजिनिअरिंग घोटाळे ऑनलाइन (जसे की ईमेल संदेश ज्यामध्ये आपल्याला संलग्नक उघडण्यास सांगितले जाते, ज्यामध्ये मालवेअर आहे) आणि ऑफलाइन (जसे की आपल्या क्रेडिट कार्ड कंपनीचा प्रतिनिधी म्हणून उभे असलेल्या एखाद्याचा फोन कॉल, मालवेअर स्थापित करण्यासाठी संक्रमित यूएसबी ठेवणे).

  • फिशिंग अटैक

फिशिंग ई-मेल स्पूफिंग किंवा इन्स्टंट मेसेजिंगद्वारे केले जाते आणि हे बर् याचदा वापरकर्त्यांना बनावट वेबसाइटवर तपशील प्रविष्ट करण्याचे निर्देश देते ज्याचा देखावा आणि भावना जवळजवळ कायदेशीर वेबसाइटशी समान आहेत. सामान्यत: फिशिंग ई-मेल्समध्ये स्पेलिंग आणि व्याकरणिक त्रुटी असतात आणि ईमेलमध्ये प्रदान केलेल्या संबंधित दुव्याला वास्तविक वेबसाइटपेक्षा वेगळी नावे असतात.

  • इतर फिशिंग तंत्रे-
  • ताब पकडणे- हे वापरकर्त्यास वापरणार् या एकाधिक टॅबचा फायदा घेते आणि वापरकर्त्यास प्रभावित साइटवर मूकपणे पुनर्निर्देशित करते.
  • फिल्टर करवेगिरी फिशिंगच्या ई-मेलमध्ये सामान्यत: वापरला जाणारा मजकूर शोधणे अँटी फिशिंग फिल्टर्ससाठी कठीण व्हावे म्हणून फिशर्सने मजकुराऐवजी प्रतिमांचा वापर केला आहे.
  • विशिंग - सर्व फिशिंग अॅटॅकसाठी बनावट वेबसाइटची आवश्यकता नसते. ज्या संदेशांनी बँकेचा दावा केला होता त्यांनी वापरकर्त्यांना त्यांच्या बँक खात्यांमधील समस्यांसंदर्भात फोन नंबर डायल करण्यास सांगितले. एकदा फोन नंबर (फिशरच्या मालकीचा आणि व्हॉईस ओव्हर आयपी सेवेद्वारे प्रदान केलेला) डायल केला गेला की, वापरकर्त्यांना त्यांचे खाते क्रमांक आणि पिन प्रविष्ट करण्यास उद्युक्त करते. विश्र कधीकधी एखाद्या विश्वासू संस्थेकडून कॉल येतात असे स्वरूप देण्यासाठी बनावट कॉलर-आयडी डेटा वापरतो.
  • BEWARE KYC EXPIRY FRAUD

फिशिंग हल्ला टाळण्यासाठी, आपल्या संवेदनशील माहितीबद्दल विचारणार् या व्यक्तींकडून अवांछित फोन कॉल्स, भेटी किंवा ईमेल संदेशांबद्दल संशयास्पद रहा.

मालवेअर हा दुर्भावनायुक्त सॉफ्टवेअरसाठी शॉर्ट फॉर्म आहे आणि व्हायरस, स्पाय वेअर, वर्म इ. चा संदर्भ घेण्यासाठी एकच संज्ञा म्हणून वापरला जातो. मालवेअर हे स्वतंत्र संगणक किंवा नेटवर्क पीसीचे नुकसान करण्यासाठी डिझाइन केलेले आहे. तर, जिथे जिथे मालवेअर संज्ञा वापरली जाते तिथे त्याचा अर्थ असा आहे की एक प्रोग्राम जो आपल्या संगणकाचे नुकसान करण्यासाठी डिझाइन केलेला आहे. मालवेअरचा प्रसार रोखण्यासाठी मजबूत अँटी-मालवेअर सोल्यूशनचा वापर केला पाहिजे आपण यापैकी कोणतेही मालवेअर लक्षण ओळखले तर आपल्या संगणकास संसर्ग होऊ शकतो:

  • धीमे संगणक कार्यप्रदर्शन
  • अनियमित संगणक वर्तन
  • अस्पष्ट डेटा नुकसान
  • वारंवार संगणक क्रॅश

हा मालवेअरचा एक प्रकार आहे जो वापरकर्त्यांच्या संगणक फायलींना लॉक करून त्या फायलींच्या प्रवेशासाठी खंडणी मागण्यासाठी लॉक करतो. रॅन्समवेअर फिशिंग, पायरेटेड सॉफ्टवेअर आणि दुर्भावनायुक्त वेबसाइट्सद्वारे पसरतो. आपण रॅन्समवेअरचा बळी होण्यापासून टाळू शकता, जर आपण संशयास्पद दुव्यांवर क्लिक केले नाही तर पायरेटेड / बेकायदेशीर सॉफ्टवेअर स्थापित करू नका आणि आपल्या डेटाचा नियमितपणे बॅकअप घेतला गेला आहे याची खात्री करा.

ईमेल स्पूफिंग ही ईमेल हेडरची बनावटगिरी आहे जेणेकरून संदेश वास्तविक स्त्रोताशिवाय इतर कोठूनतरी किंवा कोठूनतरी उद्भवलेला दिसतो. मेलमध्ये कोणत्याही लिंक/अटॅचमेंटवर क्लिक करण्यापूर्वी, प्रेषक तपशील सत्यापित करा.

अज्ञात स्त्रोतांकडून अनुप्रयोग स्थापित करणे, मोबाइल अनुप्रयोगांना अत्यधिक परवानगी देणे, ओपन वाय-फाय नेटवर्क वापरणे आणि ओटीपी सामायिक करणे यामुळे संवेदनशील माहिती गमावणे आणि आर्थिक नुकसान होऊ शकते. आपण मोबाइल अनुप्रयोगांवर रिमोट शेअरिंग सक्षम करू नये आणि योग्य अँटी-मालवेअर सोल्यूशन वापरले पाहिजे.

सायबर गुन्हेगार सार्वजनिक ठिकाणी उपलब्ध असलेल्या यूएसबी चार्जिंग पोर्टचा वापर मालवेअर स्थापित करण्यासाठी, डेटा चोरण्यासाठी किंवा आपल्या डिव्हाइसवर संपूर्ण नियंत्रण ठेवण्यासाठी करतात. याला ज्यूस जॅकिंग असे संबोधले जाते. चार्जिंग करताना आपण आपल्या मोबाइल फोनवर डेटा ट्रान्सफर फीचर डिसेबल केले पाहिजे.

क्रेडिट कार्ड/डेबिट कार्डवरून माहिती कॉपी करण्यासाठी कार्ड स्किमर नावाचे उपकरण वापरले जाते. ही माहिती ऑनलाइन खरेदीसाठी किंवा रोख रक्कम काढण्यासाठी कार्ड क्लोन करण्यासाठी वापरली जाते. एटीएम, सार्वजनिक ठिकाणी आपले कार्ड वापरताना आणि कार्ड डिटेल्स ऑनलाइन शेअर करताना आपण काळजी घेतली पाहिजे.

मनी म्यूलच्या पीडितांचा उपयोग फसवणूक करणार् यांकडून पीडितेच्या खात्यातून बेकायदेशीरपणे मिळवलेले पैसे हस्तांतरित करण्यासाठी केला जातो. अज्ञात स्त्रोतांकडून आपल्याला आपल्या खात्यात पैसे मिळू नयेत. जर तुमच्या खात्यात अपघाताने पैसे आले असतील तर तुम्ही तुमच्या बँकेला कळवावे आणि बँकेने तुमच्या खात्यात पैसे जमा करून कोणतेही उलटफेर सुरू केले पाहिजे. आपण अपघाताने आपल्या खात्यात जमा केल्याचा दावा करणार् या व्यक्तीस थेट पैसे परत करू नये, त्याऐवजी "ती व्यक्ती" त्याच्या स्वत: च्या बँकेशी संपर्क साधते.


सुरक्षा मार्गदर्शक तत्त्वे

करू नका

  • कार्ड किंवा कार्डच्या मागील बाजूस आपला पिन लिहू नका आणि आपला पिन आपल्या वॉलेट किंवा पर्समध्ये कधीही ठेवू नका. पिन फक्त लक्षात राहिला हे उत्तम.
  • सहजपणे अंदाज लावता येईल असा पिन कधीही वापरू नका उदा. आपला वाढदिवस किंवा दूरध्वनी क्रमांक.
  • आपला वापरकर्ता आयडी, पासवर्ड, कार्ड तपशील आणि एटीएम पिन इ. साठी आपल्या बँकेने जारी / कॉल केलेल्या कोणत्याही ई-मेल किंवा टेलिफोन कॉलला प्रतिसाद देऊ नका. त्यांना फिशिंग/विशिंग प्रयास असे म्हणतात. बँक ऑफ इंडियामध्ये, आम्ही आमच्यावर टाकलेल्या विश्वासाचा सन्मान करतो आणि कोणत्याही हेतूसाठी ईमेल किंवा फोन कॉलद्वारे अशी वैयक्तिक माहिती कधीही घेणार नाही.

काय करावे

  • आपल्याला प्राप्त होताच आपल्या कार्डच्या मागील बाजूस असलेल्या पट्टीवर साइन करा.
  • आपला पिन (वैयक्तिक ओळख क्रमांक) लक्षात ठेवा आणि पिनचे सर्व भौतिक पुरावे नष्ट करा.
  • आपल्या व्यवहारांसाठी एसएमएस अलर्ट मिळविण्यासाठी आपला मोबाइल नंबर बँकेत नोंदवा.
  • खात्यातील कोणत्याही अनधिकृत कार्ड व्यवहारांचे निरीक्षण केल्यास त्याची माहिती तत्काळ बँकेला द्यावी. हे आपल्या डेबिट / क्रेडिट कार्डचा वापर करून फसवणूक केली जात असल्यास आपल्याला मदत करेल. आपण टॅबचा संदर्भ घेऊ शकता "फसवणूकीची नोंद कशी करावी" .
  • आपण एटीएम व्यवहार सुरू केल्यानंतर आपल्याला काही संशयास्पद किंवा इतर काही समस्या उद्भवल्यास आपण व्यवहार रद्द करून निघून जाऊ शकता.
  • 'शोल्डर सर्फिंग'पासून सावध राहा. पिन प्रविष्ट करताना आपल्या शरीराचा वापर करून कीपॅड झाकून आपला पिन पाहणाऱ्यांपासून संरक्षित करा.
  • एटीएममधून बाहेर पडण्यापूर्वी तुमचे कार्ड असून, व्यवहार केल्यानंतर तुमची पावती आणि 'वेलकम स्क्रीन' एटीएममध्ये झळकली आहे का, याची खात्री करून घ्या.
  • कृपया पीओएस (पॉईंट ऑफ सेल) येथे आपल्या उपस्थितीत कार्ड स्वाइप केले गेले आहे याची खात्री करा.
  • जेव्हा आपण आपले कार्ड कालबाह्य झाल्यावर किंवा आपले खाते बंद केल्यावर नष्ट करता तेव्हा चुंबकीय पट्टीद्वारे त्याचे चार तुकडे करा.
  • एटीएमला जोडलेली अतिरिक्त उपकरणे शोधा. आपला डेटा कॅप्चर करण्यासाठी हे ठेवले जाऊ शकते. असे कोणतेही उपकरण आढळल्यास ताबडतोब सुरक्षा / बँकेला कळवा.

  • इंटरनेट बँकिंगमध्ये केवळ वैयक्तिक डेस्कटॉप/लॅपटॉपवरूनच प्रवेश करा.
  • सामायिक प्रणाली / इंटरनेट कॅफे वापरल्यास, इंटरनेट बँकिंग वापरण्यापूर्वी सुरक्षा मार्गदर्शक तत्त्वे सुनिश्चित करा.
  • इंटरनेट बँकिंग सेवांमध्ये प्रवेश करण्यासाठी वेब ब्राउझरमध्ये बँकेचे URL www.bankofindia.co.in टाइप करा.
  • आपले इंटरनेट बँकिंग\मोबाइल बँकिंग वापरकर्ता आयडी आणि पासवर्ड आणि ओटीपी कधीही सामायिक करू नका.
  • आपले लॉगिन तपशील प्रविष्ट करण्यासाठी व्हर्च्युअल कीबोर्ड वापरा.
  • वाढीव सुरक्षेसाठी बँकेने देऊ केलेल्या स्टारटोकेनचा वापर करा.
  • वापरकर्ता आयडी आणि संकेतशब्द प्रविष्ट करण्यापूर्वी "वेबसाइट पत्ता" आणि "पॅडलॉक" बटण तपासा

  • बँकिंग स्थापित करा केवळ ज्ञात स्त्रोतांकडून अनुप्रयोग.
  • अनधिकृत स्त्रोतांकडून मिळालेले अॅप्स तुमची माहिती चोरू शकतात.
  • मोबाइल बँकिंग अनुप्रयोग जेथे स्थापित केले आहे तेथे मोबाइल फोन सुरक्षित करा.
  • आपले मोबाइल सुरक्षा पॅचेस नियमितपणे अद्यतनित केले आहेत याची खात्री करा.
  • पिन आणि अँटीव्हायरस सॉफ्टवेअरचा वापर करून आपला मोबाइल फोन सुरक्षित करा.
  • मोबाइल बँकिंग अॅप्लिकेशनचा बदला पिन नियमित .
  • वापरात नसताना वाय-फाय आणि ब्लूटूथ ऑटोमॅटिक पेअरिंग डिसेबल करा.
  • अपरिचित वाय-फाय नेटवर्क ऑटो-जॉइन करण्यासाठी आपल्या डिव्हाइसला परवानगी देऊ नका.

  • तुमच्या खात्यातून पैसे कापण्यासाठी फक्त यूपीआई पिन टाका. पैसे मिळवण्यासाठी यूपीआई पिन आवश्यक नाही.
  • यूपीआई आयडीची पडताळणी करताना प्राप्तकर्त्याचे नाव तपासा. पडताळणीशिवाय पैसे देऊ नका.
  • यूपीआई पिन फक्त अॅपच्या UPI पिन पेजवर वापरा. UPI पिन इतर कुठेही शेअर करू नका
  • QR स्कॅन करा फक्त पेमेंट करण्यासाठी आणि पैसे मिळवण्यासाठी नाही.
  • कोणत्याही अनोळखी व्यक्तीने विचारले असता आणि त्याची उपयुक्तता समजून घेतल्याशिवाय कोणतेही स्क्रीन शेअरिंग किंवा एसएमएस फॉरवर्डिंग अॅप डाउनलोड करू नका.

डेस्कटॉप/मोबाइल सुरक्

  • ऑपरेटिंग सिस्टमची परवानाधारक आवृत्ती वापरा.
  • सुरक्षा पॅचेस नियमितपणे अद्यतनित केले पाहिजेत.
  • अँटी व्हायरस सॉफ्टवेअर इन्स्टॉल करावे.
  • आपण विश्वासार्ह स्त्रोताकडून केवळ अधिकृत सॉफ्टवेअरवापरले पाहिजे.
  • आऊट डेटेड सॉफ्टवेअर काढून टाकावे.
  • जेव्हा आपण आपला संगणक, लॅपटॉप किंवा फोन वापरणे संपवतो तेव्हा आपण नेहमीच डिव्हाइस स्क्रीन लॉक केले पाहिजे. अतिरिक्त सुरक्षिततेसाठी, आम्ही आपले डिव्हाइस झोपताना स्वयंचलितपणे लॉक करण्यासाठी सेट केले पाहिजे.
  • डीफॉल्ट अॅडमिनिस्ट्रेटर खात्याचे नाव बदलले पाहिजे आणि गैर-प्रशासक खाते वापरले जाईल.
  • सर्व डेस्कटॉपमध्ये विंडोज फायरवॉल सक्षम करणे आवश्यक आहे.
  • निर्धारित अंतराने आपल्या डेटाचा बॅकअप घ्या.

ब्राऊजर सुरक्षा

  • नेहमी पसंतीच्या ब्राउझरची नवीनतम आवृत्ती वापरा आणि नवीनतम पॅचसह आपला वेब ब्राउझर अद्यतनित करा.
  • ब्राउझरमध्ये इनबिल्ट असलेल्या गोपनीयता, सुरक्षा आणि सामग्री सेटिंग्ज योग्यरित्या कॉन्फिगर करा.

  • आपल्या ईमेल खात्यासाठी नेहमी मजबूत पासवर्ड वापरा.
  • स्पॅमसाठी ई-मेल स्कॅन करण्यासाठी नेहमी अँटी-स्पायवेअर सॉफ्टवेअर वापरा.
  • ई-मेल अटॅचमेंट्स उघडण्यापूर्वी नेहमी नवीनतम अद्यतनित अँटी-व्हायरस आणि अँटी-स्पायवेअरसह स्कॅन करा.
  • स्पॅम फोल्डर रिकामे करणे नेहमी लक्षात ठेवा.
  • अज्ञात / संशय पाठवणाऱ्यांकडून मेल अटॅचमेंट उघडू नका. अशा मेलवर दिलेल्या कोणत्याही लिंकवर क्लिक करू नका.
  • कोणत्याही ईमेलमध्ये आपली वैयक्तिक आणि खाजगी माहिती देऊ नका.
  • थर्ड पार्टी फिशिंग आणि स्पॅम फिल्टर अॅड-ऑन/ सॉफ्टवेअर असणे केव्हाही चांगले.
  • अनेक ईमेल खाती आहेत. आपले प्राथमिक ईमेल खाते मर्यादित प्रमाणात सामायिक केले पाहिजे

  • Never share your Card Details, CVV number, Card PIN, Internet /Mobile Banking/UPI Credentials and Transaction OTPs with anyone.
  • Do no write / store confidential information like Passwords /PINs anywhere. Always remember banking passwords.
  • Keep difficult to guess passwords and avoid using personal information such as birthdate, anniversary date, family members name etc. in passwords.
  • Do not use dictionary words, alphabet sequence, a number sequence or a keyboard sequence in passwords
  • Passwords must include uppercase, lowercase, numbers and special character.
  • Passwords must be at least 8-15 alphanumeric characters long.
  • Do not use same password for all accounts. Keep unique passwords to the extent possible.
  • Passwords must be changed regularly.
  • Change your banking account passwords immediately if you suspect that, it has been compromised.
  • Avoid Banking transactions using any unsecured public network like Cyber Café, Public Wi-Fi etc.