ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਸਕੀਮ 2006

ਇਸ ਸਕੀਮ ਨੂੰ ਬੈਂਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਕੁਝ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਦੇ ਨਿਪਟਾਰੇ ਨੂੰ ਸਮਰੱਥ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਅਜਿਹੀਆਂ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਦੇ ਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਜਾਂ ਨਿਪਟਾਰੇ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਕ੍ਰਮ ਸੰਖਿਆ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ
(1) ਇਸ ਸਕੀਮ ਨੂੰ ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਸਕੀਮ, 2006 ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
(2) ਇਹ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਮਿਤੀ ਤੋਂ ਲਾਗੂ ਹੋਵੇਗਾ।
(3) ਇਹ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਫੈਲੇਗਾ।
(4) ਸਕੀਮ ਦੇ ਤਹਿਤ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੇ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਸਕੀਮ ਬੈਂਕ ਦੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਾਰੋਬਾਰ 'ਤੇ ਲਾਗੂ ਹੋਵੇਗੀ।

ਕ੍ਰਮ ਸੰਖਿਆ ਸਕੀਮ ਦੀ ਮੁਅੱਤਲੀ
(1) ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ, ਜੇਕਰ ਇਹ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨਾ ਮੁਨਾਸਿਬ ਹੈ, ਤਾਂ ਆਦੇਸ਼ ਦੁਆਰਾ, ਯੋਜਨਾ ਦੇ ਸਾਰੇ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਉਪਬੰਧ ਦੇ ਸੰਚਾਲਨ, ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਾਂ ਇਸ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ, ਆਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਏ ਗਏ ਸਮੇਂ ਲਈ ਮੁਅੱਤਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕੋਈ ਵੀ ਨਿਰਧਾਰਤ ਬੈਂਕ।
(2) ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ, ਹੁਕਮ ਦੁਆਰਾ, ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ 'ਤੇ, ਉਪਰੋਕਤ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਕਿਸੇ ਵੀ ਮੁਅੱਤਲੀ ਦੀ ਮਿਆਦ ਨੂੰ ਅਜਿਹੀ ਮਿਆਦ ਦੁਆਰਾ ਵਧਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਹ ਉਚਿਤ ਸਮਝਦਾ ਹੈ।

ਕ੍ਰਮ ਸੰਖਿਆ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
(1) 'Award’ means an award passed by the Banking Ombudsman in accordance with the Scheme.
(2) 'ਅਪੀਲੇਟ ਅਥਾਰਟੀ' ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਸਕੀਮ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਣ ਵਾਲੇ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਦੇ ਵਿਭਾਗ ਦਾ ਇੰਚਾਰਜ ਡਿਪਟੀ ਗਵਰਨਰ।
(3) 'ਅਧਿਕਾਰਤ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ' ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਸ਼ਿਕਾਇਤਕਰਤਾ ਦੁਆਰਾ ਉਸਦੀ ਤਰਫ਼ੋਂ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਣ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਣ ਲਈ ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਯੋਜਨਾ ਦੇ ਅਧੀਨ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਣ ਲਈ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦੁਆਰਾ ਨਿਯੁਕਤ ਅਤੇ ਅਧਿਕਾਰਤ ਵਿਅਕਤੀ।
(4) 'ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ' ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਸਕੀਮ ਦੀ ਧਾਰਾ 4 ਅਧੀਨ ਨਿਯੁਕਤ ਕੋਈ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ
(5) ਬੈਂਕਿੰਗ ਰੈਗੂਲੇਸ਼ਨ ਐਕਟ, 1949 (ਐਕਟ 10) ਦੀ ਧਾਰਾ 5 ਵਿੱਚ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੇ ਅਨੁਸਾਰ 'ਬੈਂਕ' ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ 'ਬੈਂਕਿੰਗ ਕੰਪਨੀ', ਇੱਕ 'ਅਨੁਸਾਰੀ ਨਵਾਂ ਬੈਂਕ', ਇੱਕ 'ਖੇਤਰੀ ਗ੍ਰਾਮੀਣ ਬੈਂਕ', 'ਸਟੇਟ ਬੈਂਕ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ' ਇੱਕ 'ਸਬਸਿਡਰੀ ਬੈਂਕ' 1949 ਦਾ), ਜਾਂ ਉਸ ਐਕਟ ਦੇ ਸੈਕਸ਼ਨ 56 ਦੀ ਧਾਰਾ (c) ਵਿੱਚ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਅਤੇ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ ਐਕਟ, 1934 (1934 ਦਾ ਐਕਟ 2) ਦੀ ਦੂਜੀ ਅਨੁਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ ਅਨੁਸਾਰ 'ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਕੋ-ਆਪਰੇਟਿਵ ਬੈਂਕ', ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਾਰੋਬਾਰ ਦਾ ਸਥਾਨ, ਭਾਵੇਂ ਅਜਿਹਾ ਬੈਂਕ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ ਜਾਂ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਬਾਹਰ।
(6) 'Complaint' means a representation in writing or through electronic means containing a grievance alleging deficiency in banking service as mentioned in clause 8 of the Scheme.
(7) 'Reserve' Bank means the Reserve Bank of India constituted by Section 3 of the Reserve Bank of India Act, 1934 (2 of 1934).
(8) 'The scheme' means the Banking Ombudsman Scheme, 2006.
(9) 'Secretariat' means the office constituted as per sub-clause (1) of clause 6 of the Scheme.
(10) 'Settlement' means an agreement reached by the parties either by conciliation or mediation under clause 11 of the Scheme.

ਅਪੁਆਇੰਟਮੈਂਟ ਅਤੇ ਕਾਰਜਕਾਲ

ਕ੍ਰਮ ਸੰਖਿਆ ਨਿਯੁਕਤੀ ਅਤੇ ਕਾਰਜਕਾਲ
(1) ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਮੁੱਖ ਜਨਰਲ ਮੈਨੇਜਰ ਜਾਂ ਜਨਰਲ ਮੈਨੇਜਰ ਦੇ ਰੈਂਕ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਇੱਕ ਜਾਂ ਇੱਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਫਸਰਾਂ ਦੀ ਨਿਯੁਕਤੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਕੀਮ ਦੁਆਰਾ ਜਾਂ ਅਧੀਨ ਸੌਂਪੇ ਗਏ ਕਾਰਜਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਣ ਲਈ ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
(2) ਉਪਰੋਕਤ ਧਾਰਾ ਦੇ ਤਹਿਤ ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਦੀ ਨਿਯੁਕਤੀ ਇੱਕ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਾ ਹੋਣ ਦੀ ਮਿਆਦ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।


ਦਫ਼ਤਰ ਦਾ ਟਿਕਾਣਾ ਅਤੇ ਅਸਥਾਈ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ

ਕ੍ਰਮ ਸੰਖਿਆ ਦਫ਼ਤਰ ਅਤੇ ਅਸਥਾਈ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ
(1) ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਦਾ ਦਫ਼ਤਰ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਸਥਾਨਾਂ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੋਵੇਗਾ।
(2) ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਦੇ ਨਿਪਟਾਰੇ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਲਿਆਉਣ ਲਈ, ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਆਪਣੇ ਅਧਿਕਾਰ ਖੇਤਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਅਜਿਹੀਆਂ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੋ ਉਸ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਜਾਂ ਸੰਦਰਭ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੁਆਰਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਅਤੇ ਉਚਿਤ ਸਮਝਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।


ਸਕੱਤਰੇਤ

ਕ੍ਰਮ ਸੰਖਿਆ ਸਕੱਤਰੇਤ
(1) ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਆਪਣੇ ਅਫਸਰਾਂ ਜਾਂ ਹੋਰ ਸਟਾਫ ਦੀ ਇੰਨੀ ਗਿਣਤੀ ਨੂੰ ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਦੇ ਦਫਤਰ ਵਿੱਚ ਤਾਇਨਾਤ ਕਰੇਗਾ ਜੋ ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਦੇ ਸਕੱਤਰੇਤ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਣ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
(2) ਸਕੱਤਰੇਤ ਦਾ ਖਰਚਾ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਦੁਆਰਾ ਸਹਿਣ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।

ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਅਤੇ ਅਧਿਕਾਰ ਖੇਤਰ

ਕ੍ਰਮ ਸੰਖਿਆ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਅਤੇ ਅਧਿਕਾਰ ਖੇਤਰ
(1) ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਖੇਤਰੀ ਸੀਮਾਵਾਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਕਰੇਗਾ ਜਿਸ ਤੱਕ ਸਕੀਮ ਦੀ ਧਾਰਾ 4 ਅਧੀਨ ਨਿਯੁਕਤ ਹਰੇਕ ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਦੀ ਅਥਾਰਟੀ ਵਧੇਗੀ।
(2) ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਧਾਰਾ 8 ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਏ ਆਧਾਰਾਂ 'ਤੇ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਬੈਂਕਿੰਗ ਜਾਂ ਹੋਰ ਸੇਵਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਕਮੀਆਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰੇਗਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰੇਗਾ, ਭਾਵੇਂ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਦੇ ਵਿੱਤੀ ਮੁੱਲ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਜਾਂ ਨਿਪਟਾਰੇ ਨੂੰ ਸਮਝੌਤੇ ਦੁਆਰਾ ਜਾਂ ਆਪਸੀ ਸਮਝੌਤਾ ਅਤੇ ਵਿਚੋਲਗੀ ਦੁਆਰਾ ਸੁਵਿਧਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰੇਗਾ। ਸਬੰਧਤ ਬੈਂਕ ਅਤੇ ਪੀੜਤ ਧਿਰਾਂ ਜਾਂ ਸਕੀਮ ਦੇ ਉਪਬੰਧਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਅਵਾਰਡ ਪਾਸ ਕਰਕੇ।
(3) ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਆਪਣੇ ਦਫਤਰ 'ਤੇ ਨਿਗਰਾਨੀ ਅਤੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਦੀਆਂ ਆਮ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੇਗਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਦੇ ਸੰਚਾਲਨ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੋਵੇਗਾ।
(4) ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਦਾ ਦਫ਼ਤਰ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਨਾਲ ਸਲਾਹ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਲਈ ਇੱਕ ਸਾਲਾਨਾ ਬਜਟ ਤਿਆਰ ਕਰੇਗਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਦੇ ਖਰਚ ਨਿਯਮ, 2005 ਦੀ ਤਰਜ਼ 'ਤੇ ਪ੍ਰਵਾਨਿਤ ਬਜਟ ਦੇ ਅੰਦਰ ਖਰਚੇ ਦੀਆਂ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੇਗਾ।
(5) ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਗਵਰਨਰ, ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਨੂੰ ਹਰ ਸਾਲ 30 ਜੂਨ ਨੂੰ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਭੇਜੇਗਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪਿਛਲੇ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ ਦੌਰਾਨ ਉਸਦੇ ਦਫ਼ਤਰ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਆਮ ਸਮੀਖਿਆ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਵੇਗੀ ਅਤੇ ਅਜਿਹੀ ਹੋਰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰੇਗਾ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ, ਜੇ ਉਹ ਜਨਤਕ ਹਿੱਤ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸਮਝਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਰਿਪੋਰਟ ਅਤੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਅਜਿਹੇ ਇਕਸਾਰ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਹ ਢੁਕਵਾਂ ਸਮਝਦਾ ਹੈ।

ਕ੍ਰਮ ਸੰਖਿਆ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦੇ ਆਧਾਰ
1 Any person may file a complaint with the Banking Ombudsman having jurisdiction on any one of the following grounds alleging deficiency in banking including internet banking or other services

(a) Non-payment or inordinate delay in the payment or collection of cheques, drafts, bills etc.;

(b) Non-acceptance, without sufficient cause, of small denomination notes tendered for any purpose, and for charging of commission in respect thereof;

(c) Non-acceptance, without sufficient cause, of coins tendered and for charging of commission in respect thereof;

(d) Non-payment or delay in payment of inward remittances ;

(e) Failure to issue or delay in issue of drafts, pay orders or bankers cheques;

(f) Non-adherence to prescribed working hours ;

(g) Failure to provide or delay in providing a banking facility (other than loans and advances) promised in writing by a bank or its direct selling agents;

(h) Delays, non-credit of proceeds to parties' accounts, non-payment of deposit or non-observance of the Reserve Bank directives, if any, applicable to rate of interest on deposits in any savings, current or other account maintained with a bank

(i) Complaints from Non-Resident Indians having accounts in India in relation to their remittances from abroad, deposits and other bankrelated matters;

(j) Refusal to open deposit accounts without any valid reason for refusal;

(k) Levying of charges without adequate prior notice to the customer;
 
2 ਬੈਂਕ ਜਾਂ ਇਸ ਦੀਆਂ ਸਹਾਇਕ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਏਟੀਐਮ/ਡੈਬਿਟ ਕਾਰਡ ਅਤੇ ਪ੍ਰੀਪੇਡ ਕਾਰਡ ਓਪਰੇਸ਼ਨਾਂ 'ਤੇ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਦੀਆਂ ਹਦਾਇਤਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਨਾ ਕਰਨਾ ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸੇ ਇੱਕ 'ਤੇ:

(ਏ) ਖਾਤਾ ਡੈਬਿਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਪਰ ਏਟੀਐਮ ਦੁਆਰਾ ਨਕਦ ਨਹੀਂ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ< br>
(ਬੀ) ਏਟੀਐਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਾਰ ਕਢਵਾਉਣ ਲਈ ਜਾਂ ਪੀਓਐਸ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਲਈ ਖਾਤਾ ਇੱਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਾਰ ਡੈਬਿਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ

(ਸੀ) ਏਟਿਐਮ ਦੁਆਰਾ ਵੰਡੀ ਗਈ ਨਕਦੀ ਦੀ ਘੱਟ/ਵੱਧ ਰਕਮ

(ਡੀ) ਡੈਬਿਟ ਕਾਰਡ ਜਾਂ ਕਾਰਡ ਦੇ ਵੇਰਵਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਖਾਤੇ ਵਿੱਚ

(ਈ) ਚੋਰੀ/ਕਲੋਨ ਕੀਤੇ ਕਾਰਡਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ

(ਐੱਫ) ਹੋਰ
3 ਬੈਂਕ ਜਾਂ ਇਸ ਦੀਆਂ ਸਹਾਇਕ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸੇ ਇੱਕ 'ਤੇ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਕਾਰਡ ਸੰਚਾਲਨ ਲਈ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਦੀਆਂ ਹਦਾਇਤਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਨਾ ਕਰਨਾ:

(ਏ) ਐਡ-ਆਨ ਕਾਰਡਾਂ ਲਈ ਅਣਚਾਹੇ ਕਾਲਾਂ, ਕਾਰਡਾਂ ਲਈ ਬੀਮਾ ਆਦਿ।

(ਬੀ) ਜੀਵਨ ਭਰ ਲਈ ਮੁਫ਼ਤ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਕਾਰਡਾਂ 'ਤੇ ਸਾਲਾਨਾ ਫੀਸ ਵਸੂਲਣਾ

(ਸੀ) ਗਲਤ ਬਿਲਿੰਗ/ਗਲਤ ਡੈਬਿਟ

(ਡੀ) ਧਮਕੀ ਭਰੀਆਂ ਕਾਲਾਂ/ ਰਿਕਵਰੀ ਏਜੰਟਾਂ ਦੁਆਰਾ ਰਿਕਵਰੀ ਦੀ ਅਣਉਚਿਤ ਪਹੁੰਚ ਸਮੇਤ ਰਿਕਵਰੀ ਏਜੰਟਾਂ ਦੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਬਾਰੇ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਦੇ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਨਾ ਕਰਨਾ

(ਈ) ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਇਨਫਰਮੇਸ਼ਨ ਬਿਊਰੋ ਨੂੰ ਗਲਤ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤੀ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਸਥਿਤੀ ਦੀ ਸਮੀਖਿਆ ਕਰਣ ਅਤੇ ਠੀਕ ਕਰਣ ਵਿੱਚ ਦੇਰੀ ਜਾਂ ਅਸਫਲਤਾ।

( ਐੱਫ) ਹੋਰ
4 ਬੈਂਕ ਦੁਆਰਾ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮੋਬਾਈਲ ਬੈਂਕਿੰਗ / ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਬੈਂਕਿੰਗ ਸੇਵਾ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਦੀਆਂ ਹਦਾਇਤਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਨਾ ਕਰਨਾ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸੇ ਇੱਕ 'ਤੇ:

(ਏ) ਔਨਲਾਈਨ ਭੁਗਤਾਨ / ਫੰਡ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਣ ਵਿੱਚ ਦੇਰੀ ਜਾਂ ਅਸਫਲਤਾ,< br>
(ਬੀ) ਅਣਅਧਿਕਾਰਤ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਭੁਗਤਾਨ / ਫੰਡ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ,
& ਐਨਬਿਐਸਪਿ
5 ਗੈਰ-ਵੰਡ ਜਾਂ ਪੈਨਸ਼ਨ ਦੀ ਵੰਡ ਵਿੱਚ ਦੇਰੀ (ਜਿਸ ਹੱਦ ਤੱਕ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਨੂੰ ਸਬੰਧਤ ਬੈਂਕ ਦੀ ਕਾਰਵਾਈ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਠਹਿਰਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਸਦੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ)
6 ਜਾਰੀ ਕਰਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਜਾਂ ਜਾਰੀ ਕਰਣ ਵਿੱਚ ਦੇਰੀ, ਜਾਂ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲਤਾ ਜਾਂ ਸਰਕਾਰੀ ਪ੍ਰਤੀਭੂਤੀਆਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਜਾਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਵਿੱਚ ਦੇਰੀ
7 ਬਿਨਾਂ ਨੋਟਿਸ ਦੇ ਜਾਂ ਲੋੜੀਂਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਤੋਂ ਜਮ੍ਹਾਂ ਖਾਤੇ ਨੂੰ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਬੰਦ ਕਰਨਾ
9 ਖਾਤਿਆਂ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਣ ਜਾਂ ਬੰਦ ਕਰਣ ਵਿੱਚ ਦੇਰੀ ਕਰਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ
10 ਬੈਂਕ ਦੁਆਰਾ ਅਪਣਾਏ ਗਏ ਨਿਰਪੱਖ ਅਭਿਆਸ ਕੋਡ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਨਾ ਕਰਨਾ; ਅਤੇ
11 Non-adherence to the provisions of the Code of Bank's Commitments to Customers issued by Banking Codes and Standards Board of India and as adopted by the bank .
12 ਬੈਂਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਰਿਕਵਰੀ ਏਜੰਟਾਂ ਦੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਬਾਰੇ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਦੇ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਨਾ ਕਰਨਾ।
13 ਪੈਰਾ-ਬੈਂਕਿੰਗ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ 'ਤੇ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਦੇ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਨਾ ਕਰਨਾ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬੈਂਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬੀਮਾ/ਮਿਊਚਲ ਫੰਡ/ਹੋਰ ਥਰਡ ਪਾਰਟੀ ਇਨਵੈਸਟਮੈਂਟ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਵਿਕਰੀ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ:

(ਏ) ਤੀਜੀ ਧਿਰ ਦੇ ਵਿੱਤੀ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਅਨੁਚਿਤ, ਅਣਉਚਿਤ ਵਿਕਰੀ .

(ਬੀ) ਗੈਰ-ਪਾਰਦਰਸ਼ਤਾ/ਵਿਕਰੀ ਵਿੱਚ ਲੋੜੀਂਦੀ ਪਾਰਦਰਸ਼ਤਾ ਦੀ ਘਾਟ

(ਸੀ) ਉਪਲਬਧ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਨਿਵਾਰਣ ਵਿਧੀ ਦਾ ਗੈਰ-ਖੁਲਾਸਾ ਕਰਨਾ

(ਡੀ) ਦੇਰੀ ਜਾਂ ਇਨਕਾਰ ਬੈਂਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਿਕਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੀ ਸੇਵਾ ਦੀ ਸਹੂਲਤ
 
14 ਬੈਂਕਿੰਗ ਜਾਂ ਹੋਰ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਦੁਆਰਾ ਜਾਰੀ ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕੋਈ ਹੋਰ ਮਾਮਲਾ।
15 ਕਰਜ਼ਿਆਂ ਅਤੇ ਅਡਵਾਂਸ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਬੈਂਕਿੰਗ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਅਧਿਕਾਰ ਖੇਤਰ ਵਾਲੇ ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਕੋਲ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ:

(ਏ) ਵਿਆਜ ਦਰਾਂ ਬਾਰੇ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਨਾ ਕਰਨਾ;

(ਬੀ) ਕਰਜ਼ੇ ਦੀਆਂ ਅਰਜ਼ੀਆਂ ਦੇ ਨਿਪਟਾਰੇ ਲਈ ਨਿਰਧਾਰਤ ਸਮਾਂ-ਸਾਰਣੀ ਦੀ ਮਨਜ਼ੂਰੀ, ਵੰਡ ਜਾਂ ਗੈਰ-ਪਾਲਣਾ ਵਿੱਚ ਦੇਰੀ;

(ਸੀ) ਕਰਜ਼ਿਆਂ ਲਈ ਬਿਨੈ-ਪੱਤਰ ਨੂੰ ਯੋਗ ਕਾਰਨਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸਵੀਕਾਰ ਨਾ ਕਰਨਾ ਬਿਨੈਕਾਰ;

(ਡੀ) ਬੈਂਕ ਦੁਆਰਾ ਅਪਣਾਏ ਗਏ ਰਿਣਦਾਤਿਆਂ ਲਈ ਨਿਰਪੱਖ ਅਭਿਆਸ ਕੋਡ ਜਾਂ ਗਾਹਕਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਬੈਂਕ ਦੀ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਦੇ ਕੋਡ ਦੇ ਉਪਬੰਧਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਨਾ ਕਰਨਾ, ਜਿਵੇਂ ਵੀ ਮਾਮਲਾ ਹੋਵੇ।

( ਈ) ਬੈਂਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਰਿਕਵਰੀ ਏਜੰਟਾਂ ਦੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਬਾਰੇ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਦੇ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਨਾ ਕਰਨਾ; ਅਤੇ

(ਐੱਫ) ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਇਸ ਉਦੇਸ਼ ਲਈ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਦੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਜਾਂ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਨਾ ਕਰਨਾ।
 
16 ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਅਜਿਹੇ ਹੋਰ ਮਾਮਲਿਆਂ ਨਾਲ ਵੀ ਨਜਿੱਠ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੋ ਇਸ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਕ੍ਰਮ ਸੰਖਿਆ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦੇ ਆਧਾਰ
1 ਕੋਈ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਜਿਸਦੀ ਸਕੀਮ ਦੇ ਕਲਾਜ਼ 8 ਵਿੱਚ ਦੱਸੇ ਗਏ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਜਾਂ ਇੱਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਧਾਰਾਂ 'ਤੇ ਬੈਂਕ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਹੈ, ਉਹ ਖੁਦ ਜਾਂ ਆਪਣੇ ਅਧਿਕਾਰਤ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ (ਇੱਕ ਵਕੀਲ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ) ਦੁਆਰਾ, ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਨੂੰ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕੀਤੀ ਬੈਂਕ ਦੀ ਸ਼ਾਖਾ ਜਾਂ ਦਫਤਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਬਸ਼ਰਤੇ ਕਿ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਕਾਰਡਾਂ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰੀਕ੍ਰਿਤ ਸੰਚਾਲਨ ਵਾਲੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਸੰਚਾਲਨ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ, ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਦਾਇਰ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ ਜਿਸ ਦੇ ਖੇਤਰੀ ਅਧਿਕਾਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਗਾਹਕ ਦਾ ਬਿਲਿੰਗ ਪਤਾ ਸਥਿਤ ਹੈ।
2 ਲਿਖਤੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਕਾਇਤ 'ਤੇ ਸ਼ਿਕਾਇਤਕਰਤਾ ਜਾਂ ਉਸਦੇ ਅਧਿਕਾਰਤ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ ਦੁਆਰਾ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਹਸਤਾਖਰ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ ਅਤੇ ਜਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਸੰਭਵ ਹੋਵੇ, ਅਨੁਬੰਧ 'ਏ' ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਏ ਗਏ ਫਾਰਮ ਵਿੱਚ ਜਾਂ ਇਸ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਹਾਲਾਤਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਸਪਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਿਹਾ ਜਾਵੇਗਾ:

(ਏ) ਸ਼ਿਕਾਇਤਕਰਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਅਤੇ ਪਤਾ

(ਬੀ) ਬੈਂਕ ਦੀ ਉਸ ਸ਼ਾਖਾ ਜਾਂ ਦਫ਼ਤਰ ਦਾ ਨਾਮ ਅਤੇ ਪਤਾ ਜਿਸ ਵਿਰੁੱਧ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ

(ਸੀ) ਤੱਥ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦੇਣਾ

(ਡੀ) ਸ਼ਿਕਾਇਤਕਰਤਾ ਨੂੰ ਹੋਏ ਨੁਕਸਾਨ ਦੀ ਕਿਸਮ ਅਤੇ ਹੱਦ

(ਈ) ਮੰਗੀ ਗਈ ਰਾਹਤ।
 
3 ਸ਼ਿਕਾਇਤਕਰਤਾ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦੇ ਨਾਲ, ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਕਾਪੀਆਂ, ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਹੋਵੇ, ਜਿਸ 'ਤੇ ਉਹ ਭਰੋਸਾ ਕਰਣ ਦੀ ਤਜਵੀਜ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਘੋਸ਼ਣਾ ਦੇ ਨਾਲ ਦਾਇਰ ਕਰੇਗਾ ਕਿ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਇਸ ਧਾਰਾ ਦੇ ਉਪ-ਧਾਰਾ (3) ਦੇ ਅਧੀਨ ਰੱਖਣ ਯੋਗ ਹੈ।
4 ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਸਾਧਨਾਂ ਰਾਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਨੂੰ ਵੀ ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਦੁਆਰਾ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਅਜਿਹੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦਾ ਪ੍ਰਿੰਟ ਆਊਟ ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਦੇ ਰਿਕਾਰਡ 'ਤੇ ਲਿਆ ਜਾਵੇਗਾ।
5 ਉਹ ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਜਾਂ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਇਸ ਸਕੀਮ ਦੁਆਰਾ ਕਵਰ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਦਾ ਵੀ ਵਿਚਾਰ ਕਰੇਗਾ ਅਤੇ ਨਿਪਟਾਰੇ ਲਈ ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਨੂੰ ਭੇਜੇਗਾ।
6 ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਨੂੰ ਕੋਈ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਝੂਠ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ ਜਦੋਂ ਤੱਕ:-

(ਏ) ਸ਼ਿਕਾਇਤਕਰਤਾ ਨੇ, ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਕੋਲ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕਰਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਬੈਂਕ ਨੂੰ ਇੱਕ ਲਿਖਤੀ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਅਤੇ ਬੈਂਕ ਨੇ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਜਾਂ ਸ਼ਿਕਾਇਤਕਰਤਾ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਬੈਂਕ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਕੋਈ ਜਵਾਬ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ ਸੀ, ਜਾਂ ਸ਼ਿਕਾਇਤਕਰਤਾ ਬੈਂਕ ਦੁਆਰਾ ਉਸ ਨੂੰ ਦਿੱਤੇ ਜਵਾਬ ਤੋਂ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਨਹੀਂ ਸੀ;

(ਬੀ) ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਇੱਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ। ਸ਼ਿਕਾਇਤਕਰਤਾ ਨੂੰ ਉਸ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਲਈ ਬੈਂਕ ਦਾ ਜਵਾਬ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਣ ਦੇ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਜਾਂ, ਜਿੱਥੇ ਕੋਈ ਜਵਾਬ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ, ਬੈਂਕ ਨੂੰ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਦੀ ਮਿਤੀ ਤੋਂ ਇੱਕ ਸਾਲ ਅਤੇ ਇੱਕ ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ;

(ਸੀ) ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕਾਰਵਾਈ ਦੇ ਉਸੇ ਕਾਰਨ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਨਿਪਟਾਰਾ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਪਿਛਲੀ ਕਾਰਵਾਈ ਵਿੱਚ ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਦੁਆਰਾ ਗੁਣਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਭਾਵੇਂ ਉਸੇ ਸ਼ਿਕਾਇਤਕਰਤਾ ਜਾਂ ਇੱਕ ਜਾਂ ਇੱਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸ਼ਿਕਾਇਤਕਰਤਾਵਾਂ ਜਾਂ ਇੱਕ ਜਾਂ ਇੱਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਬੰਧਤ ਧਿਰਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਨਹੀਂ। ਕਾਰਵਾਈ ਦੇ ਕਾਰਨ ਦੇ ਨਾਲ ;

(ਡੀ) ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕਾਰਵਾਈ ਦੇ ਉਸੇ ਕਾਰਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜਿਸ ਲਈ ਕਿਸੇ ਅਦਾਲਤ, ਟ੍ਰਿਬਿਊਨਲ ਜਾਂ ਆਰਬਿਟਰੇਟਰ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਫੋਰਮ ਅੱਗੇ ਕੋਈ ਵੀ ਕਾਰਵਾਈ ਲੰਬਿਤ ਹੈ ਜਾਂ ਕੋਈ ਫ਼ਰਮਾਨ ਜਾਂ ਅਵਾਰਡ ਜਾਂ ਆਰਡਰ ਪਾਸ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਕੋਈ ਅਦਾਲਤ, ਟ੍ਰਿਬਿਊਨਲ, ਸਾਲਸ ਜਾਂ ਫੋਰਮ;

(ਈ) ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਬੇਤੁਕੀ ਜਾਂ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਵਾਲੀ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਅਤੇ

(ਐੱਫ) ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਅਜਿਹੇ ਦਾਅਵਿਆਂ ਲਈ ਭਾਰਤੀ ਸੀਮਾ ਐਕਟ, 1963 ਦੇ ਅਧੀਨ ਨਿਰਧਾਰਤ ਸੀਮਾ ਦੀ ਮਿਆਦ ਦੀ ਸਮਾਪਤੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
 

ਕ੍ਰਮ ਸੰਖਿਆ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ ਕਾਲ ਕਰਣ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ
(1) ਇਸ ਸਕੀਮ ਦੇ ਤਹਿਤ ਆਪਣੇ ਫਰਜ਼ ਨਿਭਾਉਣ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਲਈ, ਇੱਕ ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਉਸ ਬੈਂਕ ਨੂੰ ਜਿਸ ਵਿਰੁੱਧ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਜਾਂ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਬੈਂਕ ਨੂੰ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕਿਸੇ ਵੀ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਦੀ ਕੋਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਜਾਂ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਕਾਪੀਆਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਣ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਾਂ ਕਥਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਸਦੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿੱਚ ਹੈ।

ਬਸ਼ਰਤੇ ਕਿ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਕਾਰਨ ਦੇ ਮੰਗ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਣ ਵਿੱਚ ਬੈਂਕ ਦੀ ਅਸਫਲਤਾ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ, ਜੇਕਰ ਉਹ ਉਚਿਤ ਸਮਝੇ, ਤਾਂ ਅਨੁਮਾਨ ਕੱਢ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕਿ ਜੇਕਰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਜੇਕਰ ਨਕਲ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਬੈਂਕ ਲਈ ਅਣਉਚਿਤ ਹੋਵੇਗੀ।
(2) ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਕਿਸੇ ਵੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਜਾਂ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਦੀ ਗੁਪਤਤਾ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖੇਗਾ, ਜੋ ਉਸ ਦੇ ਕਰਤੱਵਾਂ ਨੂੰ ਨਿਭਾਉਣ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਉਸ ਦੇ ਗਿਆਨ ਜਾਂ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿੱਚ ਆ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅਜਿਹੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਜਾਂ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਪੇਸ਼ ਕਰਣ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਸਹਿਮਤੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਅਜਿਹੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਜਾਂ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਦਾ ਖੁਲਾਸਾ ਨਹੀਂ ਕਰੇਗਾ।

ਬਸ਼ਰਤੇ ਕਿ ਇਸ ਧਾਰਾ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਵੀ ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਨੂੰ ਦੂਜੀ ਧਿਰ ਜਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਜਾਂ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਦਾ ਖੁਲਾਸਾ ਕਰਣ ਤੋਂ ਉਸ ਹੱਦ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਰੋਕੇਗਾ ਜਿਸ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਣ ਲਈ ਉਸ ਦੁਆਰਾ ਵਾਜਬ ਤੌਰ 'ਤੇ ਲੋੜੀਂਦਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੋਈ ਕਾਨੂੰਨੀ ਲੋੜ ਜਾਂ ਕੁਦਰਤੀ ਨਿਆਂ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਅਤੇ ਕਾਰਵਾਈ ਵਿੱਚ ਨਿਰਪੱਖ ਖੇਡ।

ਕ੍ਰਮ ਸੰਖਿਆ ਸਮਝੌਤੇ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦਾ ਨਿਪਟਾਰਾ
1 ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਇਹ ਕਰਨਾ ਵਿਵਹਾਰਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਧਾਰਾ ਦੇ ਉਪ-ਧਾਰਾ (3) ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਏ ਨੋਡਲ ਅਫਸਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦੇ ਤਹਿਤ, ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਵਿੱਚ ਨਾਮਿਤ ਬੈਂਕ ਦੀ ਸ਼ਾਖਾ ਜਾਂ ਦਫ਼ਤਰ ਨੂੰ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦੀ ਇੱਕ ਕਾਪੀ ਭੇਜੇਗਾ। 15, ਅਤੇ ਸ਼ਿਕਾਇਤਕਰਤਾ ਅਤੇ ਬੈਂਕ ਵਿਚਕਾਰ ਸਮਝੌਤੇ ਜਾਂ ਵਿਚੋਲਗੀ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦੇ ਨਿਪਟਾਰੇ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ।
2 ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦੇ ਨਿਪਟਾਰੇ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਣ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਲਈ, ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਸਬੂਤ ਦੇ ਕਿਸੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪਾਬੰਦ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ ਅਤੇ ਅਜਿਹੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਹ ਉਚਿਤ ਅਤੇ ਉਚਿਤ ਸਮਝਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ, ਘੱਟੋ-ਘੱਟ, ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਨੂੰ ਲੋੜ ਹੋਵੇਗੀ। ਸ਼ਿਕਾਇਤਕਰਤਾ ਨੂੰ ਬੈਂਕ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀਆਂ ਲਿਖਤੀ ਬੇਨਤੀਆਂ 'ਤੇ ਇੱਕ ਸਮਾਂ ਸੀਮਾ ਦੇ ਅੰਦਰ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਸਬੂਤ ਦੇ ਨਾਲ ਲਿਖਤੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀਆਂ ਬੇਨਤੀਆਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰੋ।

ਬਸ਼ਰਤੇ, ਜਿੱਥੇ ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਦੀ ਰਾਏ ਹੈ, ਕਿ ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਸਬੂਤ ਅਤੇ ਲਿਖਤੀ ਸਪੁਰਦਗੀ ਕਿਸੇ ਫੈਸਲੇ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਨਿਰਣਾਇਕ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਉਹ ਇੱਕ ਸਦਭਾਵਨਾਪੂਰਨ ਹੱਲ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਣ ਲਈ ਬੈਂਕ ਜਾਂ ਸਬੰਧਤ ਸਹਾਇਕ ਕੰਪਨੀ ਅਤੇ ਸ਼ਿਕਾਇਤਕਰਤਾ ਦੀ ਇੱਕ ਮੀਟਿੰਗ ਬੁਲਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
< ਬੀ ਆਰ/>ਅੱਗੇ ਬਸ਼ਰਤੇ ਕਿ ਜਿੱਥੇ ਅਜਿਹੀ ਮੀਟਿੰਗ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦਾ ਆਪਸੀ ਪ੍ਰਵਾਨਤ ਹੱਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਮੀਟਿੰਗ ਦੀ ਕਾਰਵਾਈ ਨੂੰ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਦਸਤਖਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਿਹਾ ਜਾਵੇਗਾ ਕਿ ਰੈਜ਼ੋਲੂਸ਼ਨ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਸੈਟਲਮੈਂਟ ਦੀਆਂ ਸ਼ਰਤਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਬੰਦੋਬਸਤ ਦੇ ਤੱਥ ਨੂੰ ਰਿਕਾਰਡ ਕਰਣ ਲਈ ਇੱਕ ਆਦੇਸ਼ ਪਾਸ ਕਰੇਗਾ।
3 The Banking Ombudsman may deem the complaint as resolved, in any of the following circumstances:

(a) Where the grievance raised by the complainant has been resolved by the bank or the concerned subsidiary of a bank with the intervention of the Banking Ombudsman; or

(b) The complainant agrees, whether in writing or otherwise, to the manner and extent of resolution of the grievance provided by the Banking Ombudsman based on the conciliation and mediation efforts; or

(c) In the opinion of the Banking Ombudsman, the bank has adhered to the banking norms and practices in vogue and the complainant has been informed to this effect through appropriate means and complainant's objections if any to the same are not received by Banking Ombudsman within the time frame provided.
4 ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕਾਰਵਾਈ ਸੰਖੇਪ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੋਵੇਗੀ।

ਕ੍ਰਮ ਸੰਖਿਆ ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਦੁਆਰਾ ਅਵਾਰਡ
1 ਜੇਕਰ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦੀ ਮਿਤੀ ਤੋਂ ਇੱਕ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਮਿਆਦ ਦੇ ਅੰਦਰ ਜਾਂ ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਪਾਰਟੀਆਂ ਨੂੰ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਧਿਰਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਕੇਸ ਪੇਸ਼ ਕਰਣ ਦਾ ਇੱਕ ਉਚਿਤ ਮੌਕਾ ਦੇਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸਮਝੌਤੇ ਦੁਆਰਾ ਨਿਪਟਾਰਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਅਵਾਰਡ ਪਾਸ ਕਰੋ ਜਾਂ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰੋ।
2 ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਧਿਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਉਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਰੱਖੇ ਗਏ ਸਬੂਤ, ਬੈਂਕਿੰਗ ਕਾਨੂੰਨ ਅਤੇ ਅਭਿਆਸ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ, ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਦੁਆਰਾ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ, ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਅਜਿਹੇ ਹੋਰ ਕਾਰਕਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖੇਗਾ ਜੋ ਉਸ ਦੀ ਰਾਏ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਹਨ।
3 ਅਵਾਰਡ ਵਿੱਚ ਅਵਾਰਡ ਪਾਸ ਕਰਣ ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਬਾਰੇ ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਜਾਵੇਗਾ।
4 ਉਪ-ਧਾਰਾ (1) ਦੇ ਤਹਿਤ ਪਾਸ ਕੀਤੇ ਗਏ ਅਵਾਰਡ ਵਿੱਚ ਬੈਂਕ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਦੇ ਖਾਸ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਲਈ ਨਿਰਦੇਸ਼/ਦੰਡਾਂ, ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਹੋਵੇ, ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਬੈਂਕ ਦੁਆਰਾ ਬੈਂਕ ਦੁਆਰਾ ਅਦਾ ਕੀਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਰਕਮ, ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਹੋਵੇ, ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਵੇਗੀ। ਸ਼ਿਕਾਇਤਕਰਤਾ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਨੁਕਸਾਨ ਲਈ ਮੁਆਵਜ਼ੇ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸ਼ਿਕਾਇਤਕਰਤਾ, ਜੋ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬੈਂਕ ਦੇ ਐਕਟ ਜਾਂ ਭੁੱਲ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
5 ਉਪ-ਧਾਰਾ (4) ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਿਸੇ ਵੀ ਚੀਜ਼ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਨੂੰ ਮੁਆਵਜ਼ੇ ਲਈ ਰਕਮ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਣ ਦਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਅਵਾਰਡ ਪਾਸ ਕਰਣ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ ਜੋ ਸ਼ਿਕਾਇਤਕਰਤਾ ਨੂੰ ਭੁੱਲ ਦੀ ਕਾਰਵਾਈ ਦੇ ਸਿੱਧੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਹੋਏ ਅਸਲ ਨੁਕਸਾਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ। ਜਾਂ ਬੈਂਕ ਦਾ ਕਮਿਸ਼ਨ, ਜਾਂ 20 ਲੱਖ ਰੁਪਏ, ਜੋ ਵੀ ਘੱਟ ਹੋਵੇ। ਮੁਆਵਜ਼ਾ ਜੋ ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਵਿਵਾਦ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਰਕਮ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਵੇਗਾ।
6 The Banking Ombudsman may also award compensation in addition to the above but not exceeding rupees 0.1 million to the complainant, taking into account the loss of the complainant's time, expenses incurred by the complainant, harassment and mental agony suffered by the complainant.
7 ਅਵਾਰਡ ਦੀ ਇੱਕ ਕਾਪੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤਕਰਤਾ ਅਤੇ ਬੈਂਕ ਨੂੰ ਭੇਜੀ ਜਾਵੇਗੀ।
8 ਇੱਕ ਅਵਾਰਡ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਕੋਈ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਸ਼ਿਕਾਇਤਕਰਤਾ ਅਵਾਰਡ ਦੀ ਕਾਪੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਣ ਦੀ ਮਿਤੀ ਤੋਂ 30 ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਮਿਆਦ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਬੰਧਤ ਬੈਂਕ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ, ਉਸਦੇ ਦਾਅਵੇ ਦੇ ਪੂਰੇ ਅਤੇ ਅੰਤਮ ਨਿਪਟਾਰੇ ਵਿੱਚ ਅਵਾਰਡ ਦੀ ਸਵੀਕ੍ਰਿਤੀ ਦਾ ਪੱਤਰ।
9 ਬਸ਼ਰਤੇ ਕਿ ਸ਼ਿਕਾਇਤਕਰਤਾ ਦੁਆਰਾ ਅਜਿਹੀ ਕੋਈ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜੇਕਰ ਉਸਨੇ ਧਾਰਾ 14 ਦੀ ਉਪ-ਧਾਰਾ (1) ਅਧੀਨ ਅਪੀਲ ਦਾਇਰ ਕੀਤੀ ਹੈ।
10 ਬੈਂਕ, ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਇਸ ਨੇ ਉਪ-ਧਾਰਾ (8) ਦੇ ਅਧੀਨ ਸ਼ਿਕਾਇਤਕਰਤਾ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖਤੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਅਵਾਰਡ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਦੀ ਮਿਤੀ ਤੋਂ ਇੱਕ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਅੰਦਰ, ਧਾਰਾ 14 ਦੇ ਉਪ-ਧਾਰਾ (1) ਦੇ ਅਧੀਨ ਇੱਕ ਅਪੀਲ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਹੈ, ਅਵਾਰਡ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰੋ ਅਤੇ ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਦੀ ਗੂੜ੍ਹੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰੋ

ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪੜਾਅ 'ਤੇ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜੇਕਰ ਉਸਨੂੰ ਜਾਪਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ;

ਕ੍ਰਮ ਸੰਖਿਆ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਨਾ
1 ਧਾਰਾ 8 ਜਾਂ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਈ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਨਹੀਂ
2 ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਧਾਰਾ 9 ਦੇ ਉਪ ਧਾਰਾ (3) ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਨਹੀਂ; ਜਾਂ
3 ਧਾਰਾ 12 (5) ਅਤੇ 12 (6) ਅਧੀਨ ਨਿਰਧਾਰਤ ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਦੇ ਵਿੱਤੀ ਅਧਿਕਾਰ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਪਰੇ: ਜਾਂ
4 ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਅਤੇ ਮੌਖਿਕ ਸਬੂਤਾਂ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਣ ਦੀ ਲੋੜ ਅਤੇ ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕਾਰਵਾਈ ਅਜਿਹੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਲਈ ਉਚਿਤ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਜਾਂ
5 ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਉਚਿਤ ਕਾਰਨ ਦੇ; ਜਾਂ
6 ਕਿ ਸ਼ਿਕਾਇਤਕਰਤਾ ਦੁਆਰਾ ਵਾਜਬ ਲਗਨ ਨਾਲ ਇਸਦਾ ਪਿੱਛਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ; ਜਾਂ
7 ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਦੀ ਰਾਏ ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਕਾਇਤਕਰਤਾ ਨੂੰ ਕੋਈ ਨੁਕਸਾਨ ਜਾਂ ਨੁਕਸਾਨ ਜਾਂ ਅਸੁਵਿਧਾ ਨਹੀਂ ਹੋਈ ਹੈ।

ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ, ਜੇਕਰ ਕਾਰਵਾਈ ਦੇ ਕਿਸੇ ਪੜਾਅ 'ਤੇ ਇਹ ਜਾਪਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕਾਰਵਾਈ ਦੇ ਉਸੇ ਕਾਰਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਲਈ ਕਿਸੇ ਅਦਾਲਤ, ਟ੍ਰਿਬਿਊਨਲ ਜਾਂ ਆਰਬਿਟਰੇਟਰ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਫੋਰਮ ਅੱਗੇ ਕੋਈ ਵੀ ਕਾਰਵਾਈ ਲੰਬਿਤ ਹੈ ਜਾਂ ਕੋਈ ਫ਼ਰਮਾਨ ਜਾਂ ਅਵਾਰਡ ਜਾਂ ਆਦੇਸ਼ ਅਜਿਹੀ ਕਿਸੇ ਅਦਾਲਤ, ਟ੍ਰਿਬਿਊਨਲ, ਸਾਲਸ ਜਾਂ ਫੋਰਮ ਦੁਆਰਾ ਪਾਸ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਇਸ ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਪਾਸ ਕਰੋ।

ਕ੍ਰਮ ਸੰਖਿਆ ਅਪੀਲੀ ਅਥਾਰਟੀ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਅਪੀਲ ਕਰੋ
1 ਧਾਰਾ 12 ਦੇ ਅਧੀਨ ਅਵਾਰਡ ਦੁਆਰਾ ਪੀੜਤ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਜਾਂ ਧਾਰਾ 13 ਦੀ ਉਪ ਧਾਰਾ (ਡੀ) ਤੋਂ (ਜੀ) ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਏ ਗਏ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਣ ਦੀ ਧਿਰ, ਅਵਾਰਡ ਜਾਂ ਅਸਵੀਕਾਰ ਹੋਣ ਦੇ ਸੰਚਾਰ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦੀ ਮਿਤੀ ਦੇ 30 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦੇ, ਅਪੀਲੀ ਅਥਾਰਟੀ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਅਪੀਲ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿਓ;

ਬਸ਼ਰਤੇ ਕਿ ਬੈਂਕ ਦੁਆਰਾ ਅਪੀਲ ਕਰਣ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਅਪੀਲ ਦਾਇਰ ਕਰਣ ਲਈ ਤੀਹ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਮਿਆਦ ਉਸ ਮਿਤੀ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗੀ ਜਿਸ ਦਿਨ ਬੈਂਕ ਨੂੰ ਉਪ-ਧਾਰਾ (8) ਅਧੀਨ ਸ਼ਿਕਾਇਤਕਰਤਾ ਦੁਆਰਾ ਅਵਾਰਡ ਦੀ ਸਵੀਕ੍ਰਿਤੀ ਦਾ ਪੱਤਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਧਾਰਾ 12;

ਬਸ਼ਰਤੇ ਕਿ ਅਪੀਲੀ ਅਥਾਰਟੀ, ਜੇਕਰ ਉਹ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਬਿਨੈਕਾਰ ਕੋਲ ਸਮੇਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਅਪੀਲ ਨਾ ਕਰਣ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦਾ ਕਾਰਨ ਸੀ, ਤਾਂ 30 ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੀ ਹੋਰ ਮਿਆਦ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ;

ਅੱਗੇ ਬਸ਼ਰਤੇ ਕਿ ਕਿਸੇ ਬੈਂਕ ਦੁਆਰਾ ਅਪੀਲ ਸਿਰਫ਼ ਚੇਅਰਮੈਨ ਦੀ ਪਿਛਲੀ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਨਾਲ ਜਾਂ, ਉਸਦੀ ਗੈਰ-ਹਾਜ਼ਰੀ ਵਿੱਚ, ਮੈਨੇਜਿੰਗ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਾਂ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਾਂ ਮੁੱਖ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਜਾਂ ਬਰਾਬਰ ਦੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਬਰਾਬਰ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਦੁਆਰਾ ਦਾਇਰ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
2 ਅਪੀਲ ਅਥਾਰਟੀ, ਧਿਰਾਂ ਨੂੰ ਸੁਣਵਾਈ ਦਾ ਉਚਿਤ ਮੌਕਾ ਦੇਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਰੇਗੀ।

(ਏ) ਅਪੀਲ ਨੂੰ ਖਾਰਜ ਕਰਨਾ; ਜਾਂ
(ਬੀ) ਅਪੀਲ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿਓ ਅਤੇ ਅਵਾਰਡ ਨੂੰ ਪਾਸੇ ਰੱਖੋ; ਜਾਂ
(ਸੀ) ਅਜਿਹੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਨਵੇਂ ਨਿਪਟਾਰੇ ਲਈ ਮਾਮਲੇ ਨੂੰ ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਕੋਲ ਰਿਮਾਂਡ ਕਰੋ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਪੀਲੀ ਅਥਾਰਟੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਜਾਂ ਉਚਿਤ ਸਮਝ ਸਕਦੀ ਹੈ; ਜਾਂ
(ਡੀ) ਅਵਾਰਡ ਨੂੰ ਸੋਧੋ ਅਤੇ ਅਜਿਹੇ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ ਪਾਸ ਕਰੋ ਜੋ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੋਧੇ ਗਏ ਅਵਾਰਡ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਣ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ; ਜਾਂ
(ਈ) ਕੋਈ ਹੋਰ ਆਰਡਰ ਪਾਸ ਕਰੋ ਜਿਵੇਂ ਇਹ ਉਚਿਤ ਸਮਝੇ।
3 ਅਪੀਲ ਅਥਾਰਟੀ ਦੇ ਹੁਕਮ ਦਾ ਉਹੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੋਵੇਗਾ ਜੋ ਕਿ ਧਾਰਾ 12 ਦੇ ਤਹਿਤ ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਦੁਆਰਾ ਪਾਸ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਜਾਂ ਧਾਰਾ 13 ਦੇ ਅਧੀਨ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਣ ਦਾ ਹੁਕਮ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮਾਮਲਾ ਹੋਵੇ।

ਕ੍ਰਮ ਸੰਖਿਆ ਬੈਂਕ ਜਨਤਾ ਦੇ ਆਮ ਗਿਆਨ ਲਈ ਸਕੀਮ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਣਗੇ।
1 ਸਕੀਮ ਦੇ ਅਧੀਨ ਆਉਂਦੇ ਬੈਂਕ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣਗੇ ਕਿ ਸਕੀਮ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵੇਰਵਿਆਂ ਨੂੰ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਪੀੜਤ ਧਿਰ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਣੀਆਂ ਹਨ, ਬੈਂਕ ਦੇ ਸਾਰੇ ਦਫ਼ਤਰਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਾਖਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਪ੍ਰਮੁੱਖਤਾ ਨਾਲ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾਣ। ਦਫ਼ਤਰ ਜਾਂ ਸ਼ਾਖਾ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਕੋਲ ਸਕੀਮ ਦੀ ਲੋੜੀਂਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੈ।
2 ਸਕੀਮ ਅਧੀਨ ਆਉਂਦੇ ਬੈਂਕਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਕੀਮ ਦੀ ਇੱਕ ਕਾਪੀ ਬੈਂਕ ਦੇ ਦਫ਼ਤਰੀ ਅਹਾਤੇ ਵਿੱਚ ਪੜਚੋਲ ਲਈ ਬੈਂਕ ਦੇ ਮਨੋਨੀਤ ਅਧਿਕਾਰੀ ਕੋਲ ਉਪਲਬਧ ਹੋਵੇ, ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਸਕੀਮ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ ਬਾਰੇ ਸੂਚਨਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ। ਮਨੋਨੀਤ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੂੰ ਇਸ ਧਾਰਾ ਦੇ ਉਪ-ਧਾਰਾ (1) ਦੇ ਅਧੀਨ ਨੋਟਿਸ ਦੇ ਨਾਲ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਸਕੀਮ ਦੀ ਇੱਕ ਕਾਪੀ ਆਪਣੀਆਂ ਵੈੱਬਸਾਈਟਾਂ 'ਤੇ ਪਾਵੇਗੀ।
3 The banks covered by the Scheme shall appoint Nodal Officers at their Regional/Zonal Offices and inform the respective Office of the Banking Ombudsman under whose jurisdiction the Regional/Zonal Office falls. The Nodal Officer so appointed shall be responsible for representing the bank and furnishing information to the Banking Ombudsman in respect of complaints filed against the bank. Wherever more than one zone/region of a bank are falling within the jurisdiction of a Banking Ombudsman, one of the Nodal Officers shall be designated as the 'Principal Nodal Officer' for such zones or regions.

ਵਿਭਿੰਨ
ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣਾ
ਜੇਕਰ ਇਸ ਸਕੀਮ ਦੇ ਉਪਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਣ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਮੁਸ਼ਕਲ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਅਜਿਹੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜੋ ਬੈਂਕਿੰਗ ਰੈਗੂਲੇਸ਼ਨ ਐਕਟ, 1949 ਜਾਂ ਸਕੀਮ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਹ ਮੁਸ਼ਕਲ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਣ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਜਾਂ ਉਚਿਤ ਜਾਪਦੀ ਹੈ।

ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਸਕੀਮ, 2006 ਦੇ ਲਾਗੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬਕਾਇਆ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਦਾ ਨਿਰਣਾ ਅਤੇ ਅਵਾਰਡਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨਾ, ਸੰਬੰਧਿਤ ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਸਕੀਮਾਂ ਦੇ ਉਪਬੰਧਾਂ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਅਧੀਨ ਜਾਰੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਦੀਆਂ ਹਦਾਇਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਨਿਯੰਤ੍ਰਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖੇਗਾ।

ਕ੍ਰਮ ਸੰਖਿਆ ਕੇਂਦਰ ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੋਕਪਾਲ ਦੇ ਦਫ਼ਤਰ ਦਾ ਪਤਾ ਓਪਰੇਸ਼ਨ ਦਾ ਖੇਤਰ
1 ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਸੀ/ਓ ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ,
ਲਾ ਗੱਜਰ ਚੈਂਬਰਸ, ਆਸ਼ਰਮ ਰੋਡ,
ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ-380 009
ਐਸ.ਟਿ.ਡੀ ਕੋਡ: 079
ਟੈਲੀਫੋਨ। ਨੰਬਰ 26582357/26586718
ਫੈਕਸ ਨੰਬਰ 26583325
ਈਮੇਲ : boahmedabad@rbi.org.in
Click here to lodge complaint		 ਗੁਜਰਾਤ, ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦਾਦਰਾ ਅਤੇ ਨਗਰ ਹਵੇਲੀ,
ਦਮਨ ਅਤੇ ਦੀਵ
2 ਬੈਂਗਲੁਰੂ ਸੀ/ਓ ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ
10/3/8, ਨਰੁਪਥੁੰਗਾ ਰੋਡ
ਬੈਂਗਲੁਰੂ -560 001
ਐਸ.ਟਿ.ਡੀ ਕੋਡ: 080
ਟੈਲੀਫੋਨ। ਨੰਬਰ 22210771/22275629
ਫੈਕਸ ਨੰਬਰ 22244047
ਈਮੇਲ : bobangalore@rbi.org.in
Click here to lodge complaint		 ਕਰਨਾਟਕ
3 ਭੋਪਾਲ ਸੀ/ਓ ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ
ਹੋਸ਼ੰਗਾਬਾਦ ਰੋਡ
ਪੋਸਟ ਬਾਕਸ ਨੰ. 32, ਭੋਪਾਲ-462 011
ਐਸ.ਟਿ.ਡੀ ਕੋਡ: 0755
ਟੈਲੀਫੋਨ. ਨੰਬਰ 2573772/2573776
ਫੈਕਸ ਨੰਬਰ 2573779
ਈਮੇਲ : bobhopal@rbi.org.in
Click here to lodge complaint		 ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
4 ਭੁਵਨੇਸ਼ਵਰ ਸੀ/ਓ ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ
Pt. ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਮਾਰਗ
ਭੁਵਨੇਸ਼ਵਰ-751 001
ਐਸ.ਟਿ.ਡੀ ਕੋਡ: 0674
ਟੈਲੀਫੋਨ। ਨੰਬਰ 2396207/2396008
ਫੈਕਸ ਨੰਬਰ 2393906
ਈਮੇਲ: bobhubaneswar@rbi.org.in
Click here to lodge complaint		 ਉੜੀਸਾ
5 ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਸੀ/ਓ ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ
4ਵੀਂ ਮੰਜ਼ਿਲ, ਸੈਕਟਰ 17
ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ
ਟੈਲੀਫੋਨ. ਨੰਬਰ 0172 - 2721109
ਫੈਕਸ ਨੰਬਰ 0172 - 2721880
ਈਮੇਲ: bochandigarh@rbi.org.in
Click here to lodge complaint		 ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਪੰਜਾਬ, ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਅਤੇ ਪੰਚਕੂਲਾ,
ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਯਮੁਨਾਨਗਰ ਅਤੇ ਅੰਬਾਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ
6 ਚੇਨਈ ਸੀ/ਓ ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ
ਫੋਰਟ ਗਲੇਸ਼ਿਸ, ਚੇਨਈ 600 001
ਐਸ.ਟਿ.ਡੀ ਕੋਡ: 044
ਟੈਲੀਫੋਨ ਨੰਬਰ 25395964
ਫੈਕਸ ਨੰਬਰ 25395488
ਈਮੇਲ : bochennai@rbi.org.in
Click here to lodge complaint		 ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ,
ਪੁਡੂਚੇਰੀ (ਮਾਹੇ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ) ਅਤੇ
ਅੰਡੇਮਾਨ ਅਤੇ ਨਿਕੋਬਾਰ ਟਾਪੂ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
7 ਗੁਹਾਟੀ ਸੀ/ਓ ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ
ਸਟੇਸ਼ਨ ਰੋਡ, ਪੈਨ ਬਾਜ਼ਾਰ
ਗੁਹਾਟੀ-781 001
ਐਸ.ਟਿ.ਡੀ ਕੋਡ: 0361
ਟੈਲੀਫੋਨ ਨੰਬਰ 2542556/2540445
ਫੈਕਸ ਨੰਬਰ 2540445
ਈਮੇਲ :boguwahati@rbi.org.in
Click here to lodge complaint		 ਅਸਾਮ, ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਮਨੀਪੁਰ,
ਮੇਘਾਲਿਆ, ਮਿਜ਼ੋਰਮ, ਨਾਗਾਲੈਂਡ ਅਤੇ
ਤ੍ਰਿਪੁਰਾ
8 ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਸੀ/ਓ ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ
6-1-56, ਸਕੱਤਰੇਤ ਰੋਡ
ਸੈਫਾਬਾਦ, ਹੈਦਰਾਬਾਦ-500 004
ਐਸ.ਟਿ.ਡੀ ਕੋਡ: 040
ਟੈਲੀਫੋਨ। ਨੰਬਰ 23210013/23243970
ਫੈਕਸ ਨੰਬਰ 23210014
ਈਮੇਲ: bohyderabad@rbi.org.in
Click here to lodge complaint		 ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਤੇਲੰਗਾਨਾ
9 ਜੈਪੁਰ ਸੀ/ਓ ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ
ਰਾਮ ਬਾਗ ਸਰਕਲ,
ਟੋਂਕ ਰੋਡ, ਪੋਸਟ ਬਾਕਸ ਨੰ. 12
ਜੈਪੁਰ-302 004
ਐਸ.ਟਿ.ਡੀ ਕੋਡ: 0141
ਟੈਲੀਫੋਨ। ਨੰਬਰ 0141-5107973
ਫੈਕਸ ਨੰਬਰ 0141-2562220
ਈਮੇਲ : bojaipur@rbi.org.in
Click here to lodge complaint		 ਰਾਜਸਥਾਨ
10 ਕਾਨਪੁਰ ਸੀ/ਓ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਆਫ ਇੰਡੀਆ
ਐਮਜੀ ਰੋਡ, ਪੋਸਟ ਬਾਕਸ ਨੰਬਰ 82
ਕਾਨਪੁਰ-208 001
ਐਸ.ਟਿ.ਡੀ ਕੋਡ: 0512
ਟੈਲੀਫੋਨ। ਨੰਬਰ 2306278/2303004
ਫੈਕਸ ਨੰਬਰ 2305938
ਈਮੇਲ: bokanpur@rbi.org.in
Click here to lodge complaint		 ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ (
ਗਾਜ਼ੀਆਬਾਦ, ਗੌਤਮ ਬੁੱਧ ਨਗਰ,
ਸਹਾਰਨਪੁਰ, ਸ਼ਾਮਲੀ (ਪ੍ਰਬੁੱਧ ਨਗਰ),
ਮੁਜ਼ੱਫਰਨਗਰ, ਬਾਗਪਤ, ਮੇਰਠ,
ਬਿਜਨੌਰ ਅਤੇ ਅਮਰੋਹਾ (ਜੋਤਿਬਾ ਫੂਲੇ
ਨਗਰ) ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ
11 ਕੋਲਕਾਤਾ ਸੀ/ਓ ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ
15, ਨੇਤਾਜੀ ਸੁਭਾਸ਼ ਰੋਡ
ਕੋਲਕਾਤਾ-700 001
ਐਸ.ਟਿ.ਡੀ ਕੋਡ: 033
ਟੈਲੀਫੋਨ। ਨੰਬਰ 22304982
ਫੈਕਸ ਨੰਬਰ 22305899
ਈਮੇਲ : bokolkata@rbi.org.in
Click here to lodge complaint		 ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਅਤੇ ਸਿੱਕਮ
12 ਮੁੰਬਈ ਸੀ/ਓ ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ
ਚੌਥੀ ਮੰਜ਼ਿਲ, ਆਰਬੀਆਈ ਬਾਈਕੁਲਾ ਦਫਤਰ
ਬਿਲਡਿੰਗ, ਸਾਹਮਣੇ। ਮੁੰਬਈ ਸੈਂਟਰਲ
ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ, ਬਾਈਕੁਲਾ,
ਮੁੰਬਈ-400 008
ਐਸ.ਟਿ.ਡੀ ਕੋਡ: 022
ਟੈਲੀਫੋਨ ਨੰਬਰ 23022028
ਫੈਕਸ: 23022024
ਈਮੇਲ: bomumbai@rbi.org.in
Click here to lodge complaint		 ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਅਤੇ ਗੋਆ
13 ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ (ਇੱਕ) ਸੀ/ਓ ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ
ਸੰਸਦ ਮਾਰਗ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ
ਐਸ.ਟਿ.ਡੀ ਕੋਡ: 011
ਟੈਲੀਫੋਨ. ਨੰਬਰ 23725445/23710882
ਫੈਕਸ ਨੰਬਰ 23725218
ਈਮੇਲ : bonewdelhi@rbi.org.in
Click here to lodge complaint		 ਦਿੱਲੀ
14 ਪਟਨਾ ਸੀ/ਓ ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ
ਪਟਨਾ-800 001
ਐਸ.ਟਿ.ਡੀ ਕੋਡ: 0612
ਟੈਲੀਫੋਨ। ਨੰਬਰ 2322569/2323734
ਫੈਕਸ ਨੰਬਰ 2320407
ਈਮੇਲ : bopatna@rbi.org.in
Click here to lodge complaint		 ਬਿਹਾਰ
15 ਤਿਰੂਵਨੰਤਪੁਰਮ ਸੀ/ਓ ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ
ਬੇਕਰੀ ਜੰਕਸ਼ਨ
ਤਿਰੂਵਨੰਤਪੁਰਮ-695 033
ਐਸ.ਟਿ.ਡੀ ਕੋਡ: 0471
ਟੈਲੀਫੋਨ. ਨੰਬਰ 2332723/2323959
ਫੈਕਸ ਨੰਬਰ 2321625
ਈਮੇਲ: bothiruvananthapuram@rbi.org.in
Click here to lodge complaint		 ਕੇਰਲ, ਲਕਸ਼ਦੀਪ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
ਅਤੇ ਪੁਡੂਚੇਰੀ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ (ਸਿਰਫ਼
ਮਾਹੇ ਖੇਤਰ)।
16 ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ (ਦੋ) ਸੀ/ਓ ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ
ਸੰਸਦ ਮਾਰਗ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ
ਐਸ.ਟਿ.ਡੀ ਕੋਡ: 011
ਟੈਲੀਫੋਨ. ਨੰਬਰ 23724856
ਫੈਕਸ ਨੰਬਰ 23725218-19
ਈਮੇਲ: bonewdelhi2@rbi.org.in
Click here to lodge complaint		 ਹਰਿਆਣਾ (ਪੰਚਕੂਲਾ, ਯਮੁਨਾ
ਨਗਰ ਅਤੇ ਅੰਬਾਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ) ਅਤੇ
ਗਾਜ਼ੀਆਬਾਦ ਅਤੇ ਗੌਤਮ ਬੁੱਧ ਨਗਰ
ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ
17 ਦੇਹਰਾਦੂਨ ਸੀ/ਓ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਆਫ ਇੰਡੀਆ
74/1 ਜੀ.ਐਮ.ਵੀ.ਐਨ ਬਿਲਡਿੰਗ, ਤੀਸਰੀ ਮੰਜ਼ਿਲ,
ਰਾਜਪੁਰ ਰੋਡ,
ਦੇਹਰਾਦੂਨ - 248 001
ਐਸ.ਟਿ.ਡੀ ਕੋਡ: 0135
ਟੈਲੀਫੋਨ: 2742003
ਫੈਕਸ: 2742001
ਈਮੇਲ :bodehradun@rbi.org.in
Click here to lodge complaint		 ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਅਤੇ
ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਸੱਤ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਜਿਵੇਂ, ਸਹਾਰਨਪੁਰ,
ਸ਼ਾਮਲੀ (ਪ੍ਰਬੁੱਧ ਨਗਰ),
ਮੁਜ਼ੱਫਰਨਗਰ, ਬਾਗਪਤ, ਮੇਰਠ,
ਬਿਜਨੌਰ ਅਤੇ ਅਮਰੋਹਾ (ਜੋਤਿਬਾ ਫੂਲੇ
ਨਗਰ)
18 ਰਾਂਚੀ ਸੀ/ਓ ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ
ਚੌਥੀ ਮੰਜ਼ਿਲ, ਪ੍ਰਗਤੀ ਸਦਨ,
ਆਰਆਰਡੀਏ ਬਿਲਡਿੰਗ,
ਕਚਰੀ ਰੋਡ, ਰਾਂਚੀ
ਝਾਰਖੰਡ 834001
ਐਸ.ਟਿ.ਡੀ ਕੋਡ: 0651
ਟੈਲੀਫੋਨ: 2210512
ਫੈਕਸ : 2210511
ਈਮੇਲ : boranchi@rbi.org.in
Click here to lodge complaint		 ਝਾਰਖੰਡ
19 ਰਾਏਪੁਰ ਸੀ/ਓ ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ
54/949, ਸ਼ੁਭਾਸ਼ੀਸ਼ ਪਰੀਸਰ,
ਸਤਿਆ ਪ੍ਰੇਮ ਵਿਹਾਰ
ਮਹਾਦੇਵ ਘਾਟ ਰੋਡ, ਸੁੰਦਰ
ਨਗਰ, ਰਾਏਪੁਰ- 492013
ਐਸ.ਟਿ.ਡੀ ਕੋਡ: 0771
ਟੈਲੀਫੋਨ : 2242566
ਫੈਕਸ : 2242566
ਈਮੇਲ : boraipur@rbi.org.in
Click here to lodge complaint		 ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ
20 ਜੰਮੂ ਸੀ/ਓ ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ
ਰੇਲ ਹੈੱਡ ਕੰਪਲੈਕਸ,
ਜੰਮੂ- 180012
ਐਸ.ਟਿ.ਡੀ ਕੋਡ : 0191
ਟੈਲੀਫੋਨ: 2477617
ਫੈਕਸ ਨੰਬਰ 2477219
ਈਮੇਲ : bojammu@rbi.org.in
Click here to lodge complaint		 ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਰਾਜ